ანოტაცია
თანამედროვე ეტაპზე საზოგადოების წინაშე მწვავედ დგას კულტურულ ღირებულებათა შენარჩუნების საკითხი, რაც ქართველი ხალხის ხასიათის გამოვლინების ერთ-ერთ მხატვრულ-ესთეტიკურ ობიექტს, ისტორიულ კოსტიუმსაც ეხება. მიუხედავად იმისა, რომ ქართველთა ჩაცმულობა წარმოადგენს მრავალ სხვადასხვა მიმართულების მკვლევართა დაინტერესების ობიექტს, მისი სრულყოფილი ისტორია, საილუსტრაციო და მატერიალური მასალების არარსებობის გამო, ჯერ კიდევ არ არის დაწერილი. აქედან გამომდინარე, აქტუალურია ყველა იმ ინფორმაციული და ვიზუალური მასალის მოძიება, რომელიც ქართული ისტორიული და ტრადიციული კოსტიუმის შესწავლისთვის ხელშემწყობი მასალა იქნება. ქართული კოსტიუმის ისტორიის კვლევისთვის უცხოელ ავტორთა ჩანაწერების მნიშვნელობაზე ჯერ კიდევ დიდმა ქართველმა ისტორიკოსებმა − ივ. ჯავახიშვილმა და ს. ყაუხჩიშვილმა გაამახვილეს ყურადღება და დღემდე არ განელებულა ინტერესი უცხოენოვანი წყაროებისადმი. მიუხედავად ამისა, არსებობს ჯერ კიდევ შეუსწავლელი მასალები, რომელთა კვლევა, პუბლიკაცია და სამეცნიერო მიმოქცევაში ჩაშვება მნიშვნელოვანი სიახლე იქნება საკითხით დაინტერესებული წრეებისთვის. სწორედ ასეთი მასალების შემცველია იმ ევროპელ ავტორთა შთაბეჭდილებები, რომლებმაც XV-XIX საუკუნეებში, სხვადასხვა მიზნით იმოგზაურეს საქართველოს შავიზღვისპირა რეგიონებში. მათ მიერ აღწერილი ქართველთა ჩაცმულობის, ნატურიდან შესრულებული ეტიუდების, ეთნოგრაფიული ჩანახატების და საილუსტრაციო გრავიურების ანალიზი შესაძლებლობას იძლევა, აღდგენილ იქნას ამა თუ იმ მოგზაურის თანადროული, დღეისთვის უცნობი სამოსისა და თავსაბურავის ფორმები, სილუეტი და კონსტრუქცია. რაც თავის მხრივ, ქართული კოსტიუმის ცვლილებისა და განვითარების დადგენის საშუალებაც იქნება
წყაროები
ელჩობათა მასალები 2014: – ფედოტ ელჩინის მუხლობრივი აღწერილობა. გაბრიელ გეგენავას, ფედოტ ელჩინისა და პავლე ზახარიევის ელჩობათა მასალები 1636-1640 წლები, თარგმანი ვლ. ჩხიკვაძისა, რედაქტორი ჯ. გამახარია, თბილისი 2014, გვ. 310.
გიორგაძე, 1946: – გიორგაძე, ბ., დონ კრისტოფორო დე კასტელი, ცნობები და ალბომი საქართველოს შესახებ. თბილისი: „მეცნიერება“. 1946.
კალანდია.., 2017: – კალანდია გ., საგანელიძე ი., ზამბახიძე ი., 2017. ქსოვილი საქართველოდან. თბილისი: გამომცემლობა „ფავორიტი“. 2017.
კვანტიძე, 2014: – ეთნოგრაფიული სურათები XVII-XVIII სს. საქართველოს ისტორიიდან (ისტორიულ-ეთნოგრაფიული კვლევა). სადოქტორო thesis, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი.
ლამბერტი, 1983 – არქანჯელო ლამბერტი სამეგრელოს აღწერა, თარგმანი იტალიურიდან ალექსანდრე ჭყონიასი, 1983.
მამისთვალიშვილი, 1980: – ელდარ მამისთვალიშვილი საქართველო ჰანს შილტბერგერის „მოგზაურობის წიგნში“ მაცნე 1980, N2, თბილისი: მეცნიერება 1980.
მოგზაურობა საქართველოში, 1962: – იოჰან გიულდენშტედტი - "მოგზაურობა საქართველოში" - გერმანული ტექსტი ქართული თარგმანითურთ გამოსცა და გამოკვლევა დაურთო გ. გელაშვილმა - ტომი I - უცხოური წყაროები საქართ- ველოს შესახებ - წიგნი IX - თბილისი - 1962.
რაინეგსი, 2002: – იაკობ რაინეგსი, მოგზაურობა საქართველოში, გერმანულიდან თარგმნა, შესავალი და საძიებლები დაურთო გია გელაშვილმა, თბ., 2002, გვ. 108.
სორდია, 2020: – ქართველთა ჩაცმულობა და ეთნოგრაფიული ტიპაჟები XVI- XIX საუკუნეების ევროპულ ბეჭდურ გამოცემებში, s.l.: ეთნიკურობისა და მულტიკულტურალიზმის ცენტრი. 2020.
უგრეხელიძე.., 2021: – ქართული კოსტიუმი უცხოურ წერილობით და სახვით წყაროებში /Georgian Costume in Foreign Written and Fine Arts Sources : ქუთაისი, 2021.
უგრეხელიძე.., 2022: – უგრეხელიძე ი., ქარციძე ნ. ქართველი ქალის სამოსი ქრისტოფორო დე კასტელის ალბომიდან – მხატვრის ფანტაზია თუ რეალობა მაცნე. 2022.
უგრეხელიძე..., 2021a: უგრეხელიძე ი., ქარციძე ნ., ჩუბინიძე ე. უცხოურ და ადგილობრივ სახვით წყაროებში დაცული ქართული ისტორიული კოსტიუმის ფორმების შედარებითი ანალიზი V საერთაშორისო კონფერენციის „კულტურა და ხელოვნება თანამედროვეობის კონტექსტში“ მასალები. ხელოვნების უნივერსიტეტის გამომცემლობა 2021, გვ.134-143.
უგრეხელიძე.., 2021b: – უგრეხელიძე ი., ქარციძე ნ., ჩუბინიძე ე. XVI-XIX საუკუნეების გერმანულ წყაროებში ასახული ქართული ჩაცმულობა საერთაშორისო ონლაინ კონფერენცია „მუზეუმი და გლობალიზაცია“ ბათუმი, 2021.
ქართული ტრადიციული სამოსი.., 2013 – ქართული ტრადიციული სამოსი: XVIII-XX საუკუნეები /Traditional georgian attire : 18th-20th centuries : [კატალოგი] / ავტორ-შემდგენლები: იზოლდა მელიქიშვილი, ელდარ ნადირაძე, ლუარსაბ ტოგონიძე. გამომცემლობა სეზანი, თბილისი, 2013.
ქართული მატერიალური კულტურის.., 2013: – „ქართული მატერიალური კულტურის ეთნოგრაფიული ლექსიკონი“, რედაქტორი მეტრეველი როინ, გამომც. „მერიდიანი“, თბილისი, 2013.
Boullaye-Le Gouz, 1653 – La Boullaye-Le Gouz, François de, Les voyages et observations, Paris, 1653.
Chardin, 1711: – Chardin, Jean. Journal du voiage du Chevalier Chardin en Perse et aux Indes orientales la Mer Noire et par la Colchide Tome 1. Amsterdam: Chez Jean Louis de Lorme. 1711.
Dolidze.., 2017: – Dolidze, N., Datuashvili, M., Ugrexelidze, I., Charkviani, I., Chirgadze, K., Lursamanashvili, L., & Kvantidze, G. Illustrated Reference Book of Georgian National Clothing. ATSU Press. Kutaisi, 2017. Pp. 23, 47-49, ISBN 978-9941-455-24.
Funcken, 1728 : – Johann Michael Funcken Neueröffnetes Amphitheatrum worinnen aus dem südlichen Asia die meißten Nationen etc. repräsentiret (etc.); Gedruckt und verlegt von Johann Michael Funcken Erfurth, 1728.
Güldenstädt, 1787: – Reisen durch Russland und im Caucasischen Gebürge, Т. 1, 1Sankt Petersburg 21. Lamberti, 1991: – Arcangelo Lamberti, Relatione della Colchide hoggi detta Mengrella, nella quale si tratta dell'origine, costumi, e cose naturali di quei paesi, appresso Camillo Caualli, 1653.
Lamberti 1657: – Arcangelo Lamberti Colchide sacra ;Negli Eredi di Camillo Cavallo, 1657.
Luca, 1707 : – Luca, G. Battista de, Beauplet, B., Lamberti, A., & Thevenot, J. de. (1707). De landschappen der Percoptize en Nogaize Tarters, Circassen, Mingrelianen en Georgianen, beneffens die van de Crim, bereist; en derzelver inwoonderen, aart en levenswys beschreeven, in 't jaar 1633. Te Leyden: by Pieter vander Aa, boekverkooper.
Membrè, 2014: Membrè, M., 2014. Mission to the Lord Sophy of Persia (1539-1542). s.l.:s.n. 2014.
Nouvel Atlas, 1713 : – Nouvel Atlas, très exact et fort commode pour toutes sortes de personnes, Contenant Les Principales cartes géographiques. Leiden, P. Van der Aa, n.d. (1713).
Reineggs 1796: – Reineggs, J. Allgemeine historisch-topographische Beschreibung des Kaukasus, 1. bei Gerstenberg und Dittmar, 1796.
Saint-Sauveur, 1797: – Grasset de Saint-Sauveur, Jacques Tableaux des principaux peuples de l'Europe, de l'Asie, de l'Afrique, de l'Amérique, Paris : 1797
Schiltberger, 1879: – Schiltberger, Johannes, 1380 Or. The bondage and travels of Johann Schiltberger: a native of Bavaria, in Europe, Asia, and Africa, -1427. London: Printed for the Hakluyt Society, 1879. Pdf. Retrieved from the Library of Congress, www.loc.gov/item/05040446/
Ugrekhelidze.., 2020: – Ugrekhelidze, I., Kartsidze, N., & Chubinidze, E. Georgians and their Manner of Dress in the Resources of XV-XVII Century Italian Authors. Theoretical & Applied Science, 12, 2020, p. 118-124.
Ugrekhelidze..., 2021a: – Ugrekhelidze I., Kartsidze N., Chubinidze E. The Study of Georgian Historical Costumes Based on the 16th-Century Ottoman Material Sources //History, Archaeology, Ethnology. – 2021. – №. V. – С. 304-313.
Ugrekhelidze..., 2021b: – 36. Ugrekhelidze, I., Kartsidze, N., Chubinidze, E. XVII Century French Written and Fine Sources on Georgian Attire// Fundamental and applied research in the modern world. Proceedings of the 10th International scientific and practical conference. BoScience Publisher. Boston, USA. 2021. Pp. 151-162.
Ugrekhelidze..., 2021c: – Ugrekhelidze I. Georgian men’s dress of XVII century: According to a comparative analysis of the paintings of the Italian missionary Cristoforo de Castelli and Georgian fine arts’ sources //Linguistics and Culture Review. – 2021. – Т. 5. – №. S4. – С. 1161-1175.